Beda Czcigodny

Notka biograficzna:

Beda, zwany Czcigodnym (Venerabilis) urodził się około 672 roku w Anglii, niedaleko dzisiejszego Newcastel. W wieku 7 lat oddano go na wychowanie do opactwa benedyktyńskiego św. Piotra w Weartmouth. Trafił tam pod opiekę założyciela klasztoru (powstał on w 674 roku), Benedykta Biscop’a. Dwa lata później został przeniesiony do nowo powstałego opactwa św. Pawła w Jarrow, gdzie opiekę sprawował nad nim tamtejszy opat Coelfrid. Wychowanie i wykształcenie Beda otrzymał zatem w klasztorze. W wieku 30 lat przyjął święcenie prezbiteratu. Całe swoje życie spędził w Jarrow oddając się gorliwie studiom, nauczaniu i pracy piśmienniczej. Klasztor dysponował bogatym zbiorem rękopisów, z których Beda skwapliwie korzystał, ale również stwarzał okazję do twórczych spotkań i przyjaźni. W roku 734 Beda udał się do Egberta, biskupa Yorku, gdzie pracował nad przekładem na język angielski fragmentów dzieł Izydora z Sewilli oraz Ewangelii św. Jana. Pracę przerwała mu śmierć 26 maja 735 roku.

Powyższe informacje biograficzne podał sam Beda w zakończeniu dzieła o historii Kościoła w Anglii (Historia ecclesiastica gentis Anglorum , V). Napisał tam:

Haec de historia ecclesiastica Brittaniarum, et maxime gentis Anglorum, prout uel ex litteris antiquorum, uel ex traditione maiorum, uel ex mea ipse cognitione scire potui, Domino adiuuante digessi Baeda famulus Christi, et presbyter monasterii beatorum apostolorum Petri et Pauli, quod est ad Uiuraemuda, et Ingyruum. Qui natus in territorio eiusdem monasterii, cum essem annorum septem, cura propinquorum datus sum educandus reuerentissimo abbati Benedicto, ac deinde Ceolfrido; cunctumque ex eo tempus uitae in eiusdem monasterii habitatione peragens, omnem meditandis scripturis operam dedi; atque inter obseruantiam disciplinae regularis, et cotidianam cantandi in ecclesia curam, semper aut discere, aut docere, aut scribere dulce habui. Nono decimo autem uitae meae anno diaconatum, tricesimo gradum presbyteratus, utrumque per ministerium reuerentissimi episcopi Iohannis, iubente Ceolfrido abbate, suscepi.

Następnie podaje spis swoich dzieł:

In principium Genesis, usque ad natiuitatem Isaac et eiectionem Ismahelis, libros IIII.
De tabernaculo et uasis eius, ac uestibus sacerdotum, libros III.
In primam partem Samuelis, id est usque ad mortem Saulis, libros III.
De aedificatione templi, allegoricae expositionis, sicut et cetera, libros II.
Item, in Regum librum XXX quaestionum.
In Prouerbia Salomonis libros III.
In Cantica canticorum libros VII.
In Isaiam, Danihelem, XII prophetas, et partem Hieremiae, distinctiones capitulorum ex tractatu beati Hieronimi excerptas.
In Ezram et Neemiam libros III.
In Canticum Habacum librum I.
In librum beati patris Tobiae explanationis allegoricae de Christo et ecclesia librum I.
Item, Capitula lectionum in Pentateucum Mosi, Iosue, Iudicum;
In libros Regum et Uerba dierum;
In librum beati patris Iob;
In Parabolas, Ecclesiasten, et Cantica canticorum;
In Isaiam prophetam, Ezram quoque et Neemiam.
In euangelium Marci libros IIII.
In euangelium Lucae libros VI.
Omeliarum euangelii libros II.
In apostolum quaecumque in opusculis sancti Augustini exposita inueni, cuncta per ordinem transscribere curaui.
In Actus apostolorum libros II.
In Epistulas VII catholicas libros singulos.
In Apocalypsin sancti Iohannis libros III.
Item, Capitula lectionum in totum nouum testamentum, excepto euangelio.
Item librum epistularum ad diuersos: quarum de sex aetatibus saeculi una est; de mansionibus filiorum Israel una; una de eo, quod ait Isaias: ‘Et claudentur ibi in carcerem, et post dies multos uisitabantur;’ de ratione bissexti una; de aequinoctio iuxta Anatolium una.
Item de historiis sanctorum: librum uitae et passionis sancti Felicis confessoris de metrico Paulini opere in prosam transtuli; librum uitae et passionis sancti Anastasii, male de Greco translatum, et peius a quodam inperito emendatum, prout potui, ad sensum correxi; uitam sancti patris monachi simul et antistitis Cudbercti, et prius heroico metro et postmodum plano sermone, descripsi.
Historiam abbatum monasterii huius, in quo supernae pietati deseruire gaudeo, Benedicti, Ceolfridi, et Huaetbercti in libellis duobus.
Historiam ecclesiasticam nostrae insulae ac gentis in libris V.
Martyrologium de nataliciis sanctorum martyrum diebus; in quo omnes, quos inuenire potui, non solum qua die, uerum etiam quo genere certaminis, uel sub quo iudice mundum uicerint, diligenter adnotare studui.
Librum hymnorum diuerso metro siue rhythmo.
Librum epigrammatum heroico metro, siue elegiaco.
De natura rerum, et de temporibus libros singulos; item de temporibus librum I maiorem.
Librum de orthographia, alfabeti ordine distinctum.
Item librum de metrica arte, et huic adiectum alium de schematibus siue tropis libellum, hoc est de figuris modisque locutionum, quibus scriptura sancta contexta est.’