Teodoret z Cyru

Notka biograficzna:

Teodoret z Cyru, bp., ur. ok. 393 r. w Antiochii, zm. ok. 457 r. w Cyrze. Wychowywał się w środowisku monastycznym, ale odebrał również gruntowne wykształcenie klasyczne. W 423 r. został biskupem Cyru. Bronił czystości doktryny Kościoła nawracając wielu marcjonitów, arian i macedonian. Prowadził intensywną działalność charytatywną, społeczną i pisarską. Czynnie włączył się w spory chrystologiczne próbując początkowo doprowadzić do kompromisu między teologią antiocheńską i aleksandryjską. Gdy szanse na kompromis zawiodły, stanął w obronie Nestoriusza sprzeciwiając się jego potępieniu na Soborze Efeskim w 431 r. Współpracował ściśle z Patriarchą Antiochii Janem I, a od 442 r. z Domnusem II. Prowadził bogatą działalność pisarską, próbując szczegółowo wyłożyć ortodoksyjną doktrynę Kościoła. Jego poglądy uznane zostały za błędne przez biskupów Aleksandrii. Na „synodzie zbójeckim” w Efezie w 449 r. usunięty został ze stolicy biskupiej i za zgodą cesarza Teodozjusza II wycofał się do klasztoru w Nikertai, w pobliżu Apamei Syryjskiej. Wrócił do Cyru po interwencji biskupa Rzymu, Leona Wielkiego. Sobór Chalcedoński w 451 r. zrehabilitował go, jednak za cenę zgody Teodoreta na potępienie Nestoriusza. Wraz z Diodorem i Teodorem pozostał największym wrogiem monofizytów. Tzw. „Spór o Trzy Rozdziały” doprowadził do potępienia jego pism przeciw Cyrylowi na II Soborze Konstantynopolitańskim w 553 r. Ostatecznie rehabilitowany został w 680 r.

Największą część dorobku literackiego Teodoreta z Cyru stanowią pisma egzegetyczne, które pisał przez całe życie. Zachowały się komentarze do Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Daniela, Ezechiela, Proroków mniejszych, Izajasza, Jeremiasza, Listów Pawłowych, Listu do Hebrajczyków oraz wyjaśnienie trudnych miejsc w Oktateuchu (Rdz, Wj, Kpł, Lb, Pwt, Joz, Sdz, Rt) i Quaestiones do Ksiąg Samuela, Królewskich i Kronik. Napisał również dialog w 4 księgach będący prezentacją jego stanowiska chrystologicznego Eranistes („Żebrak”), pisma dogmatyczne (o Opatrzności, o Trójcy Świętej, o Wcieleniu), apologetyczne pismo Hellenikon therapeutike pathematon („Leczenie chorób hellenizmu”), Historię kościelną (obejmującą lata 323-428), Dzieje miłości Bożej (zawierające żywoty mnichów syryjskich, w tym Szymona Stylity) oraz obszerny spis wszystkich herezji chrześcijańskich uzupełniony od wykład ortodoksyjnej wiary (Haereticarum fabularum compendium). Pozostawił po sobie również obfitą korespondencję, która jednak nie dotrwała w całości do naszych czasów.

Teodoret w patres.pl:

Teodoret z Cyru, Haereticarum fabularum compendium (fragmenty)

Teodoret z Cyru, O Trójcy Świętej

Teodoret z Cyru, Streszczenie boskich dogmatów, Początek i Ojciec

J.H.Newman, Szkice historyczne: Kościół Ojców, Doświadczenia Teodoreta