Heretyckie środy: Tacjan, wodofiarnicy i inni…
Czy ofiarowanie wody w miejsce wina jest herezją? Czy można być wyłączonym z Kościoła na skutek uprawiania ascezy? Przeczytaj ciąg dalszy księgi Teodoreta o herezjach!
[box]Teodoret z Cyru, Haerticarum fabularum compendium, 18-23[/box]
18. Monoimos
Mówią, że Arab Monoimos[1] utworzył własną herezję przyjmując za punkt wyjścia wiedzę o liczbach.
19. Hermogenes
Hermogenes mówił, że wszystko zostało utworzone z uprzednio istniejącej materii, która razem z Bogiem była niezrodzona. Głupiec założył bowiem, że nawet dla Boga wszechświata stwarzanie z niebytu byłoby niemożliwe. Twierdził on poza tym, że ciało Pana rozłożyło się w słońcu, a diabeł i demony rozleją się po materii. Przeciw niemu pisał Teofil, biskup Antiochii, a także Orygenes, natomiast przeciw Walentynowi i tych, którzy od niego pochodzą – Ireneusz, Klemens i Orygenes[2].
20. Tacjan i wodofiarnicy czyli wstrzemięźliwi
Tacjan Syryjczyk, najpierw był sofistą, a potem nawet słuchaczem boskiego głosu Justyna męczennika. Po śmierci nauczyciela jednak zapragnął stać się przywódcą herezji. Zapożyczył od Walentyna założenia dotyczące formowania się bytów: wyłanianie się eonów, od Satornila i Marcjona natomiast wstręt do małżeństwa oraz niechęć do zwierząt i do wina. Takie jest źródło tych, których nazywa się wodofiarnikami i wstrzemięźliwymi[3]. Nadaje im się imię wodofiarników, jako że w ofierze składają wodę w miejsce wina, zaś wstrzemięźliwymi są dlatego, że ani nie piją wina, ani nie spożywają zwierząt. Stronią od tych rzeczy jakby brzydzili się czegoś złego. Zezwalają na bezżeństwo uważając małżeństwo za rozpustę i prawowity związek nazywając diabelskim. Tacjan sporządził również Ewangelię nazywaną „Diatesseronem”, wycinając genealogie i inne te miejsca, które dowodzą, że Pan narodził się według ciała z nasienia Dawida. Posługiwali się nią nie tylko ci ludzie, którzy podzielali jego zwyczaje, ale również ci, którzy wyznawali poglądy apostolskie. Nie wiedzieli jednak o wadzie tego dzieła, a po prostu posługiwali się księgą jako streszczeniem. Ja osobiście znalazłem wiele, ze dwieście tych ksiąg pośród kościelnych ksiąg cieszących się u nas szacunkiem, zebrałem je wszystkie razem i zdeponowałem, zastępując Ewangeliami czterech Ewangelistów.
21. Sewer
Gdy naukę Tacjana przejął Sewer od własnego imienia nadał nazwę tym, którzy przez niego zostali zwiedzeni. Dlatego też niektórych wstrzemięźliwych określa się jako sewerian. Ci ludzie odrzucają zarówno listy boskiego Pawła jak i historię zawartą w Dziejach Apostolskich. Przeciw nim pisze Muzanos, który współbrzmi z prawdą, Klemens Stromateus, Apolinary, który został biskupem świętego miasta we Frygii, oraz Orygenes.
22. Bardesanos i Harmoniusz
Bardesanos Syryjczyk pochodził z Edessy i działał w czasach cesarza Marka Aureliusza[4]. Mówią, że wiele wyciągnął z wymysłów Walentyna. Dużo spisał w języku Syryjczyków, a jacyś ludzie przełożyli to na mowę Grecji. Ja także znalazłem fragmenty jego nauk wpisane w księgi przeciw herezji Marcjona i liczne inne. Mówią zaś, że Harmoniusz, który stał się jego uczniem, kształcił się w mowie w Atenach, w Grecji. Dużo napisał posługując się językiem Syryjczyków. Błąd obydwóch wykazał Efrem Syryjczyk, mąż wielce błogosławiony[5].
23. Florian i Blastiusz
Florian i Blastiusz będąc wpisani na listę rzymskich prezbiterów, skłonili się ku Walentyńskiej ruinie. Mówią, że to właśnie bolejąc z powodu ich choroby po trzykroć błogosławiony Ireneusz napisał dzieło przeciw Walentynowi. Oni więc będąc całkowicie poddani wpływowi Szymona, porodzili sobie jakieś własne poglądy i mówili o jakichś eonach, o wypływach eonów i o innych wypływach wypływów.
[1] Informacje o Monoimosie podaje także Hipolit w: Odparcie wszystkich herezji, VIII, 12-13.
[2] Dzieło Teofila, biskupa Antiochii przeciw Hermogenesowi nie zachowało się do naszych czasów. Warto natomiast dodać, że przeciw temu gnostykowi pismo popełnił także Tertulian (Adversus Hermogenem).
[3] Greckie nazwy sekty (hydroparastai i enkratitoi) są nazwami znaczącymi, co w opisie sekty wyjaśnia sam Teodoret, dlatego zostały przetłumaczone je jako: wodofiarnicy i wstrzemięźliwi. W literaturze polskojęzycznej druga z tych nazw funkcjonuje jako „enkartycy” lub „enkratyści”, zaś pierwsza w zapożyczeniu łacińskim jako „akwarianie”.
[4] Marcus Annius Verus panował w latach 161-180.
[5] Prawdopodbnie mowa o „Hymnach przeciwko herezji” Efrema Syryjczyka.
