Grzegorz z Nazjanzu

Grzegorz przyszedł na świat w roku 329 lub 330, w miejscowości Arianzos, niedaleko Nazjanzu. Pochodził z zamożnej rodziny. Jego matka, św. Nonna miała ogromny wpływ na nawrócenie swojego męża Grzegorza Starszego, który zanim został biskupem Nazjanzu, należał do sekty hyspistarian (sekta żydowsko – pogańska). Grzegorz miał starszą siostrę Gorgonię i młodszego brata Cezarego, który później pełnił ważną funkcję urzędnika skarbowego.

W okresie swojej młodości Grzegorz pobiera nauki w Cezarei Palestyńskiej, Aleksandrii i w Atenach z zakresu m.in. retoryki i filozofii. W czasie studiów w Atenach, zaprzyjaźnia się z Bazylim Wielkim. Przyjaźń tych dwóch Ojców Kapadockich jest istotnym i szeroko komentowanym faktem z ich życiorysów. Przy okazji omawiania ich sylwetek często porusza się właśnie temat tej przyjaźni. Oboje oprócz Boga, umiłowali filozofię i żywot pustelniczy. Tego ostatniego nie dane było im doświadczać za pewne w takiej mierze, jak by chcieli.

W 361 roku Grzegorz zostaje przymuszony przez swojego ojca do przyjęcia święceń kapłańskich. Pomaga mu w zarządzaniu diecezją. W 372 roku Grzegorz zostaje wyświęcony na biskupa przez swojego przyjaciela, Bazylego. Zostaje mu przydzielone biskupstwo w małej miejscowości o nazwie Sasima. Jednak nie obejmuje Sasimskiego biskupstwa z powodu zajęcia tamtych terenów przez ariańskiego biskupa Tyany, Antimusa. Wybór miejsca, w którym miał sprawować posługę Grzegorz, oburzył go. O taki właśnie przydział miał pretensję do Bazylego. Cała sytuacja mogła zaważyć na przekreśleniu przyjaźni. Wydaje się, że Grzegorzowi nie podobało się miejsce, w jakim zostało mu dane biskupstwo jak i powód dla którego został on mianowany biskupem. Grzegorz czuł się potraktowany bardzo instrumentalnie przez Bazylego, który w tamtym czasie skonfliktowany był z ariańskim biskupem Antimusem. Szukał Bazyli nowych stronników wśród biskupów i to właśnie z tego powodu tworzył nowe biskupstwa.

Na początku roku 379 przenosi się do Konstantynopola na prośbę tamtejszego ludu, gdzie miał pomóc w reorganizacji Kościoła. W czasie pobytu w Konstantynopolu wygłasza szereg mów na różne okoliczności. Pięć z nich, które zwane są teologicznymi, sprawiło, że św. Grzegorza z Nazjanzu tytułuje się również Teologiem. Grzegorz z Nazjanzu uznany został przez Sobór Konstantynopolitański I (381 rok) biskupem Konstantynopola. W tym przypadku Grzegorz również nie objął urzędu. Tym razem z powodu sprzeciwu niektórych biskupów, którzy powoływali się na zakaz przenoszenia się z jednego biskupstwa do drugiego. Po tych wydarzeniach Teolog wraca do Nazjanzu, gdzie kieruje tamtejszym Kościołem. Umiera w swojej rodzinnej miejscowości w roku 390.

Do najważniejszych dzieł Grzegorza z Nazjanzu zaliczyć należy :

1. Mowy – najbardziej znane, to wspomniane wyżej pięć mów teologicznych. Oprócz tego Grzegorz wygłaszał mowy liturgiczne, apologetyczne, pogrzebowe i na różne inne okoliczności.

2. Poezje – Grzegorz jest również autorem wielu poematów. Wśród nich znajdziemy m.in. te opatrzone tytułami : „O opatrzności”, „O cierpliwości”, „ Do Chrystusa”, „ Przeciw diabłu” czy „ O tęsknocie za Bogiem”

3. Listy – zachował się zbiór 245 listów. Zawiera on głównie korespondencję osobistą, adresowaną do bliskich i przyjaciół.

Mariusz Piątek

Bibliografia:
1. Drączkowski Franciszek, Patrologia, Wyd. 5, Pelplin, Bernardinum, 2012.
2. Szymusiak Jan Maria SJ, Starożytna Myśl Chrześcijańska tom 1 – Grzegorz Teolog, Poznań, Księgarnia Św. Wojciecha, 1965.
3. Widok Norbert, Wielcy Ludzie Kościoła – Grzegorz z Nazjanzu, Kraków, WAM, 2006.