Jan Chryzostom

Jan Chryzostom przyszedł na świat na terenach ówczesnej Syrii, a dokładniej rzecz ujmując w Antiochii. Trudno jest jednak precyzyjnie określić rok, w którym miało miejsce narodzenie tego wielkiego homilety. Daty wskazywane przez historyków są mocno rozbieżne (czasem różnica wynosi 10 lat), jednak większość przyjmuje, że Złotousty urodził się w 349 lub 350 roku po Chrystusie.

Ojciec Jana, Sekundus zmarł niedługo po urodzeniu syna. Antuza, bo tak miała na imię jego matka, została wdową już w wieku 20-stu lat. Młoda kobieta nie zdecydowała się wyjść ponownie za mąż, przez co musiała radzić sobie sama z wychowaniem syna. Wydaje się, że pomocną dla niej, nie tylko w tej kwestii, była wiara i wielka pobożność, którymi się odznaczała.

Za młodu Jan kształcił się pod okiem sławnego wówczas retora, Libaniosa, który według relacji Hermiasza Sozomena pragnął, aby ten został jego następcą. Jan nie spełnił życzeń swojego mistrza z czasów młodości. Od roku 371 rozpoczyna posługę jako lektor, by 10 lat później z rąk bardzo bliskiego mu biskupa Melecjusza przyjąć święcenia diakonatu. Na przestrzeni 5-ciu lat diakonatu posługa Jana polegała między innymi na recytowaniu modlitw wstawienniczych, wypraszaniu tych, którzy jawnie grzeszyli z kościoła, pilnowaniu, aby ludzie nieochrzczeni opuszczali kościół przed główną częścią Mszy oraz nauczaniu katechumenów czy pomocy ubogim i chorym.

Rok 386, w którym Złotousty przyjmuje święcenia kapłańskie, inicjuje trwający 11 lat okres posługiwania w kościołach Antiochii. Wtedy to również Jan rozpoczyna głoszenie homilii i kazań podczas zgromadzeń liturgicznych. Pierwsze z nich, homilie na Księgę Rodzaju, stanowią początek drogi Złotoustego homilety wyjaśniania Pisma Świętego na ambonie.

Homilie Jana z czasów antiocheńskich zapewniły mu sławę i opinię bardzo dobrego kaznodziei. To zaowocowało z kolei przeniesieniem Syryjczyka na stolicę biskupią w Konstantynopolu. Nowy patriarcha dosyć szybko zaczął reformować tamtejszy Kościół. Jan z odwagą i w sposób otwarty potępiał przepych. Słowa krytyki kierował do bogaczy, potępiając przy tym również zbytnią wystawność życia biskupów. Na synodzie efeskim nakazał złożenie z urzędu kilku biskupów, którzy winni byli symonii. W ogniu krytyki patriarchy znalazł się również sposób życia cesarzowej Eudoksji, żony Arkadiusza. Takie postępowanie spowodowało, że Jan zyskiwał coraz większą liczbę przeciwników.

Na tak zwanym synodzie pod Dębem, koło Chalcedonu w roku 403 Jan został złożony z urzędu przez Teofila, biskupa Aleksandrii i wygnany decyzją cesarza Arkadiusza do Bitynii. Szybko jednak decyzję zmieniono i przywrócono Złotoustego na urząd patriarchy. Napotkane przez Jana trudności nie zmieniły jego prostolinijności i gorliwości jako kaznodziei. Niedługo po tych wydarzeniach przyszło mu otwarcie sprzeciwiać się bałwochwalczym kultom posągów cesarzowej Eudoksji. W tej sytuacji Arkadiusz ponownie podjął decyzję o wygnaniu niewygodnego biskupa, nakazując przy tym jego zesłanie najpierw do Armenii, a w późniejszym czasie do Pityontu, miasta leżącego na północno-wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego. Ta przymusowa piesza wędrówka była ostatnią podróżą w życiu Jana. Złotousty kaznodzieja umiera wycieńczony drogą na odległe miejsce wygnania w roku 407.

Mariusz Piątek

[button link=”http://patres.pl/teczki-ojcow/jan-chryzostom/”]Teksty Jana Chryzostoma na patres.pl[/button]