Marek Eremita, O prawie duchowym

Ponieważ wielokrotnie chciałeś dowiedzieć się, jakie jest to prawo duchowe, o którym mówi boski Apostoł, oraz co za wiedzę i moc mają ci, którzy starają się je zachowywać, dlatego tak jak potrafię postanowiłem powiedzieć na ten temat.

1. Przede wszystkim wiemy, że Bóg jest przyczyną, początkiem, pośrednikiem i kresem wszelkiego dobra. Dobra zaś nie można ani wykonać, ani w nie wierzyć, jak tylko w Jezusie Chrystusie i Duchu Świętym.
2. Pan udziela wszelkiego dobra i ten, kto w to wierzy, nie będzie dobra pozbawiony. Niezłomna wiara jest warowną twierdzą, a Chrystus wszystkiego udziela temu, kto wierzy.
3. Niech początkiem wszelkiego twego zamiaru, od którego zaczyna się każde dobro, będzie pragnienie, żeby to, czego masz się podjąć, wydarzyło się tak jak Bóg chce.
4. Człowiek pokorny i posiadający moc duchową, czytając boskie Pisma wszystko winien rozumieć w odniesieniu do siebie samego, a nie do kogoś innego.
5. Przyzywaj Pana, aby otworzył oczy twojego serca i abyś zobaczył korzyść płynącą z modlitwy i lektury.
6. Ten, kto posiada jakiś charyzmat i współczuje z tymi, którzy go nie posiadają, przez to współczucie zachowa dar. Natomiast z człowieka chełpliwego dar wycieknie, ponieważ człowiek taki pękł podczas próby chełpliwości.
7. Usta człowieka pokornego głoszą prawdę. Ten natomiast, kto wypowiada się przeciw niej, podobny jest do tego sługi, który wymierzył Panu policzek.
8. Nie bądź uczniem, który podziwia samego siebie, abyś zamiast pokory nie nauczył się wyniosłości.
9. Nie zachwycaj się sobą w swym sercu z powodu zrozumienia Pisma, abyś czasem nie natknął sie na ducha bluźnierstwa.
10. Sprawy zawiłej nie próbuj rozwiązywać przy pomocy upartego dociekania, lecz przy pomocy tego, co zaleca prawo duchowe: przez cierpliwość, modlitwę, prostą wiarę.
11. Ślepy jest ten, kto woła i mówi: „Synu Dawida, ulituj się nade mną”, ponieważ modli się na sposób cielesny i wcale nie ma duchowej wiedzy. Jednak dawny ślepiec, który zobaczył i poznał Pana, oddał Mu pokłon uznając Go już nie za syna Dawida, ale za Syna Boga.
12. Nie zachwycaj się sobą, gdy podczas modlitwy wylewasz łzy, bo przecież to Chrystus dotknął oczu twego serca i spojrzałeś duchowym wzrokiem.
13. Ten, kto naśladując ślepca odrzucił ubranie i zbliżył się do Pana, towarzyszy Mu i staje się głosicielem najdoskonalszej doktryny.
14. Zło rozważane w myślach czyni serce zuchwałym, usuwane zaś dzięki panowaniu nad sobą i wierze kruszy je.
15. Istnieje skruszenie serca słuszne i pomocne, które prowadzi do napełnienia serca lękiem, i jest także inne, niesłuszne i szkodliwe, które prowadzi do wstrząśnięcia sercem.
16. Czuwanie nocne, modlitwa, cierpliwość wobec tego, co nas spotyka, są skruchą nie mającą żadnego uszczerbku i pomocną dla serca, jeśli tylko na skutek swego rodzaju zachłanności nie zaburzymy ich harmonijnego łączenia. Człowiek bowiem, który w nich trwa, również w pozostałych sprawach doświadczał będzie pomocy, kto zaś o nie dba o nie i traktuje je lekko, będzie znosił nieznośne cierpienia podczas wyjścia.
17. W czasie wyjścia serce rozmiłowane w przyjemnościach jest dla duszy więzieniem i łańcuchem, natomiast serce rozmiłowane w trudach jest otwartą bramą.
18. Serce twarde jest żelazną bramą, przez którą wchodzi się do miasta. Jednak przed człowiekiem cierpiącym niepowodzenia i uciśnionym sama się ona otworzy, tak jak przed błogosławionym Piotrem.
19. Wiele jest sposobów modlitwy, z których jeden jest lepszy od innego. Jednak żaden sposób modlitwy nie jest szkodliwy, chyba że coś nie jest modlitwą, ale sztuczką szatańską.
20. Człowiek, który chce popełnić zło, najpierw niech pomodli się zgodnie ze swoim zwyczajem, a gdy już tym zapobiegliwym sposobem zostanie związany, niech wtedy składa dzięki.
21. Dawid, gdy postanowił zabić Nabala Karmelitę, przypomniał sobie o Bożej odpłacie, porzucił to postanowienie i bardzo podziękował.
22. Wiemy również, czego się dopuścił, gdy zapomniał o Bogu. I nie przestawał, dopóki Natan nie wzbudził w nim pamięci o Bogu.
23. W chwili pamięci o Bogu wzmacniaj błaganie, aby za każdym razem, gdy zapominasz, Pan przypomniał ci o sobie.
24. Podczas lektury boskich Pism, pojmuj rzeczy ukryte. „Przecież to, co zostało już wcześniej zapisane, mówi, zostało zapisane dla naszego pouczenia”.
25. Pismo nazywa wiarę „podstawą dóbr przyszłych”, a tych, którzy nie wiedzą nic o zamieszkiwaniu w nas Chrystusa, określa mianem odrzuconych.
26. Tak jak w czynach i słowach ukazuje się wewnętrzny zamiar, tak w postępowaniu serca przyszła odpłata.
27. Serce miłosierne jasno ukazuje, że dostąpi ono miłosierdzia, a serce litujące się, że i ono doświadczy litości. Rzeczy zaś przeciwne jasno wskazują na wynikające z nich odpłacenie równie przeciwną rzeczywistością.
28. Prawo wolności naucza wszelkiej prawdy. Wielu odczytuje je według wiedzy, a nieliczni rozumieją je na podobieństwo do wypełniania przykazań.
29. Nie szukaj doskonałości tego duchowego prawa w ludzkich cnotach, ponieważ nie można znaleźć w nich pełni. Jego doskonałość ukrywa się w krzyżu Chrystusa.
30. Prawo wolności odczytuje się przy pomocy prawdziwej wiedzy, rozumie się dzięki wypełnianiu przykazań, zaś wypełnia się dzięki zmiłowaniom Pana naszego Jezusa Chrystusa.
31. Gdy przy pomocy sumienia przymusimy się do doskonałości wobec wszystkich przykazań Bożych, wtedy zrozumiemy że prawo Pańskie jest bez zarzutu, realizuje się w naszych dobrych czynach. Jednak bez Bożych zmiłowań, nie jest możliwe wypełnienie go w ludziach.
32. Ci którzy nie uznali samych siebie za dłużników wobec wszelkiego przykazania Chrystusa, odczytują prawo Boże cieleśnie, „nie rozumieją tego co mówią, ani na czym się opierają” i dlatego uznają, że wypełnienie go możliwe jest dzięki uczynkom.
33. Istnieje postępek dokonany wyraźnie jako dobry, ale celem wykonującego go było zło. Istnieje również inny uczynek, który wydaje się zły, ale celem wykonującego go było dobro.
34. Nie tylko jakieś czyny wykonuje się w taki sposób, jak mówiliśmy wcześniej, ale również wypowiada się tak słowa. Jedni przecież gmatwają postępowanie na skutek niedoświadczenia i niewiedzy, inni na skutek złego zamiaru, a jeszcze inni na skutek pobożnego celu.
35. Człowiek, który w obronie swej dobrej opinii, nie przyznaje się do rzuconego oszczerstwa, nie jest łatwy do zrozumienia dla ludzi bardziej prostolinijnych. Podobny jest natomiast do niego człowiek, który chełpi się ze swego nędznego wyglądu.
36. Ludzie, którzy w znacznej mierze przyczynili się przez kłamstwo do zafałszowania prawdy, później zaś odstąpili od takiego postępowania, osądzani są przez własne postępowanie.
37. Bywa człowiek, który wykonuje czyn jawnie dobry, szkodząc tym samym bliźniemu. Bywa również taki, który przez to, że nie tego uczynił, pomógł mu pod względem duchowym.
38. Istnieje poddawanie próbie dokonywane po złości i w odruchu zemsty i istnieje  inne – według bojaźni Bożej i prawdy.
39. Człowieka, który ustał i odmienił swój zamysł, już nie poddawaj próbie. Jeśli natomiast uznasz, że poddać go próbie będzie po Bożemu, najpierw ujawnij swoje własne grzechy.
40. Samym początkiem wszelkiej sprawności jest Bóg, a promienia światła – słońce.
41. Po tym jak uczynisz coś dobrze, przypomnij sobie to, co powiedziano: „Beze Mnie nic nie możecie uczynić”.
42. Dzięki smutkowi ludzie przygotowują sobie dobre uczynki, natomiast w podobny sposób dzięki próżnej chwale i przyjemności przygotowują to, co złe.
43. Człowiek, który został przez ludzi skrzywdzony, ucieka od zła i znajduje pomoc podobną do tej, którą daje smutek.
44. Człowiek, który nie wierzy Chrystusowi w sprawie odpłaty, wszelką niesprawiedliwość znosi według swojej wiary.
45. Człowiek, który wstawia się w modlitwie za ludźmi niesprawiedliwymi, rzuca na ziemię demony, a ten, który porównuje się z tymi pierwszymi, od tych drugich otrzymuje ranę.
46. Lepsza jest pomyłka ludzi, niż ta popełniona przez demony, jednak ten, kto miły jest Panu obydwie zwyciężył.
47. Wszelkie dobro przychodzi w odpowiedniej chwili od Boga, unika jednak w tajemniczy sposób ludzi głupich, niewdzięcznych i leniwych.
48. Każda wada kończy się na wyniszczającej przyjemności, a każda cnota na duchowym pocieszeniu. I gdy dominuje ta pierwsza, pobudza do aktywności to, co jest jej właściwe, a gdy ta druga – podobnie – pobudza to, co z nią spokrewnione.
49. Wyrzuty czynione przez ludzi przysparzają sercu smutku, ale stają się powodem oczyszczenia dla tego, kto je znosi.
50. Nieświadomość pociąga za sobą sprzeciw wobec tego, co jest pożyteczne, a jeśli jest zuchwała, powiększa wady.
51. Jeśli nie poniosłeś żadnej szkody spowodowanej tym, o czym mowa była wcześniej, spodziewaj się rzeczy trudniejszych, i jak człowiek obdarzony rozumem, odrzuć zuchwalstwo.
52.  Po popełnieniu w ukryciu grzechu, nie staraj się go skrywać: „Wszystko bowiem odkryte jest i odsłonięte przed oczami Tego, któremu musimy zdać rachunek”.
53. Ukazuj Władcy swoje własne myśli, „człowiek bowiem patrzy na twarz, natomiast Bóg patrzy na serce”.
54. Nad niczym nie rozważaj i niczego nie wykonuj bez celu. Człowiek bowiem, który wędruje bez celu, zmęczy się na próżno.
55. W człowieku, który grzeszy bez przymusu, pojawia się ‘nienawracalność’ i dlatego traci on Bożą sprawiedliwość.
56. Bolesny wypadek przywraca człowiekowi, któremu się przydarza, pamięć o Bogu, gnębi człowieka w zależności od tego jak bardzo zapomniał o Panu.
57. Niech każda mimowolna przeciwność będzie dla ciebie nauczycielem przypominającym o Bogu, a okazji ku nawróceniu nie będzie ci brakować.
58. Zapomnienie samo przez się nie posiada żadnej mocy, lecz proporcjonalnie do naszych zaniedbań nabiera znaczenia.
59. Nie mów: „Co uczynię, skoro to, czego nie chcę, to właśnie na mnie przychodzi?”, dlatego że rozmyślając nad tym zafałszowałeś to, co należy uczynić.
60. Uczyń natomiast to, co pamiętasz, a to o czym nie pamiętasz, odsłoni się przed tobą. I nie musisz skrupulatnie bronić umysłu przed zapomnieniem.
61. Pismo mówi: „Hades i zagłada są jawne dla Pana”. Słowa te mówią o niewiedzy i zapomnieniu, które dotykają serce.
62. Hades oznacza niewiedzę, natomiast zagłada zapomnienie. Obie zaś są niejawne, dlatego, że niszczy je to, co istnieje od początku.
63. Zajmuj się własnymi wadami, a nie wadami bliźniego, i niech twój umysł nie sprzymierza się z przekupniami.
64. Nic tak nie odciąga od wszelkiego możliwego dobra jak niedbalstwo. Jałmużna natomiast i modlitwa naprawiają ludzi niedbałych.
65. Każdy smutek zgodny z zamysłem Boga jest najpewniejszym dziełem pobożności, gdyż prawdziwe dobro ukazuje się pośród przeciwności.

Nie myśl, że nabędziesz cnotę bez smutku, przecież jest ona pozorna pośród powodzenia.