Jan Damasceński: Arab, mnich, teolog

Nie jesteśmy w stanie dokładnie określić daty urodzenia św. Jana z Damaszku. Różne źródła podają różne daty jego urodzenia w dość szerokim wachlarzu czasowym. Narodzenie świętego z Damaszku datuje się na lata 645-650 albo na rok 675. Jego przydomek „Damasceński” jest ściśle związany z miejscem, w którym przyszedł na świat tj. z Damaszkiem.

Rodzina Jana Damasceńskiego była chrześcijańską rodziną pochodzenia arabskiego. Jego ojciec Sergiusz Mansur był ministrem odpowiedzialnym za finanse w państwie kalifa. Za życia ojca Jan wspierał go w pełnieniu obowiązków państwowych, a po jego śmierci już sam pełnił obowiązki związane z finansami prawdopodobnie do roku 717/720. Wiemy, że miał brata, Kosmę zwanego Pieśniarzem.

Około roku 700 wstapił do klasztoru św. Saby niedaleko Jerozolimy. Święcenia kapłańskie przyjął z rąk patriarchyJerozolimy – Jana V (705-735) przed 725 rokiem. Umarł w 749 roku w klasztorze św. Saby.

Jan Damasceński zasłynął przede wszystkim jako apologeta kultu obrazów. Występował przeciwko ikonoklastom i wprowadził rozróżnienie pomiędzy czcią oddawaną Bogu a tą, którą winno się otaczać obrazy, relikwie czy krzyże. Zaznaczał, że cześć wyrażana szeroko pojętym przedmiotom kultu nie jest tożsama z czcią należną Boskiej naturze. Podkreślał, że nie powinno się czcić obrazu jako takiego, tylko osobę na nim przedstawioną. Scena przedstawiona na obrazie ma odsyłać nas do Boga i pomóc nam w modlitwie.

Kapłan z Damaszku dał się poznać również jako uczony i kaznodzieja. Do głównych jego dzieł zaliczyć należy:
– Źródło poznania – uznawane za główne dzieło Jana z Damaszku. Podzielone na trzy części o następujących tytułach: Dialektyka, O herezjach, Wykład wiary prawdziwej.
– Mowy apologetyczne przeciw tym, którzy potępiają święte obrazy
– O wniebowzięciu Maryi – trzy kazania, które dotyczą właśnie tej prawdy.
Jan Damasceński jest również autorem takich dzieł jak: Zwięzły wstęp do dogmatyki, O Trójcy Świętej, Święte Paralele, O ośmiu duchach nieprawości, O cnotach i wadach, O świętych postach, Komentarz do wszystkich Listów św. Pawła.

Jan Damasceński był niewątpliwie jednym z tych, którzy zbudowali fundament do obrony kultu i czci obrazów, co znalazło swoje potwierdzenie w późniejszym czasie, na Soborze Konstantynopolitańskim II w 787 roku. Z kolei jego kazania O wniebowzięciu Maryi zostały wykorzystane w Konstytucji Apostolskiej Piusa XII Munificentissimus Deus (1950) jako potwierdzenie żywej wiary Kościoła w prawdę o Wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny w czasach dawnych. Jan Damasceński został ogłoszony przez papieża Leona XIII doktorem Kościoła w roku 1890.

Mariusz Piątek

Bibliografia:
1.Drączkowski Franciszek, Patrologia, Wyd. 5, Pelplin, Wydawnictwo Bernardinum, 2012.
2.Staniek Edward, W skarbcu starożytnego Kościoła, Kraków, Wydawnictwo M, 1997.
3. Szymusiak Jan Maria SJ, Starowieyski Marek, Starożytna Myśl Chrześcijańska t.2 – Słownik Wszescnochrześcijańskiego Piśmiennictwa, Poznań, Księgarnia Św. Wojciecha, 1971.

Jan Damasceński na patres.pl:

Jan z Damaszku (?), O Trójcy Świętej